قطعا تاکنون در خبرگزاریهای رسمی یا پیجهای اینستاگرامی با تیترها و اخباری چون «حذفیات گسترده در قسمت جدید عصر جدید»، «سانسور جنجالی بچه مهندس 3»، «سانسور پایتخت 6 عروسی رحمت!»، «سانسور حرفهای مهران احمدی در برنامه دورهمی»، «سانسور گفتگوی دکتر ظریف در برنامه نود»، «سانسور حرفهای بنیامین بهادری در دورهمی» و مانند اینها مواجه شدهاید. جدیدترین دستهگل رسانه ملی هم حذف کامل برنامه دورهمی مجید صالحی از کنداکتور شبکه نسیم است که اصلا معلوم نشد چرا این برنامه حذف شد و اصلا اگر قرار بود حذف شود، چرا ضبط شده است؟ تلویزیون در سانسورهای جنجالی و ناگهانی برنامهها ید طولایی دارد. درست است که مقوله ممیزی و سانسور در همه جای دنیا مرسوم است، اما به نظر میآید حذف گفتگوی یک مسئول اجرایی یا یک هنرمند ایرانی علتی جز بیسلیقهگی نداشته باشد.
مروری بر سانسورهای جنجالی سریال ها و برنامه های تلویزیون
سانسور و ممیزی همواره در تلویزیون و رسانه ملی بیش از سینما و شبکه خانگی به چشم میآید. در ادامه به تعدادی از موارد مهم در این زمینه در سالهای گذشته میپردازیم.
سانسور برنامه دورهمی
برنامه «دورهمی» مهران مدیری را میتوان از قربانیان بزرگ ممیزی و سانسور در تلویزیون دانست. بطوریکه هرازچندگاهی صدای خود مهران مدیری را هم درمیآورد و چند باری شده که از شدت محدودیت عطای ساخت و اجرای «دورهمی» را به لقایش بخشیده، اما باز هم مدیران سیما و شبکه نسیم راضیاش کردهاند تا «دورهمی» را ادامه دهد.
«دورهمی» اساسا از همان اول با یک ممیزی بزرگ شروع شد و آن چیزی نبود جز حذف نام کارگردانش مهراب قاسمخانی از تیتراژ! در ادامه هم پس از تولید و پخش چند قسمت، تلویزیون اعلام کرد قاسمخانی ممنوعالتصویر است و نباید کارگردانی این برنامه را بر عهده داشته باشد. بدین ترتیب خود مهران مدیری سکان کارگردانی کار را در دست گرفت. او همیشه با استندآپهای سیاسی اجتماعی تندش مسئولان را مینواخت و همین استدآپها با وجود ممیزی گسترده، باز هم کار دستش داد. یک بار گفته شد به دکتر ظریف توهین کرده، بار دیگر عنوان شد صحبتهایش درباره عملکرد شهرداری به دکتر قالیباف برخورده و مهمترینش، سیزده بدر سال گذشته بود که پس از انتقادات طنزش و عصبانیت وزیر کشور، به گفته خودش برنامهاش به کلی هوا شد!
در کنار این ممیزیهای متعدد، صحبتهای مهمانان برنامه دورهمی نیز خیلی وقتها سانسور میشود و این را بعدا از طریق مصاحبههایشان یا صفحه مجازی مهمان برنامه میفهمیم. عادل فردوسیپور، مهران احمدی و بنیامین بهادری از سرشناسترین مهمانان دورهمی بودند که دقایق زیادی از صحبتهای آنها هیچگاه پخش نشد. سانسور برنامه دورهمی به همینجا هم ختم نشده و تعدادی از برنامهها هستند که هیچوقت رنگ آنتن ندیدند! برنامههای دورهمی با حضور ناصر ملک مطیعی، بهروز افخمی، رسول صدرعاملی، فرزاد حسنی، پوران درخشنده و مجید صالحی از جمله این برنامهها هستند.
در جدیدترین سانسورهای جنجالی در تلویزیون سانسور و حذف برنامه امیر آقایی در دورهمی 26ام تیر 99 است. در این قسمت از برنامه دورهمی علیرغم اطلاع رسانی قبلی مدیران سیما با شروع برنامه و با یک زیرنویس «مشکلات فنی» را دلیل عدم پخش برنامه عنوان کردند. در این زیرنویس آمده بود:
ضمن عذرخواهی از شما عزیزان، به دلیل مشکلات فنی برنامه دورهمی با حضور امیر آقایی پخش نخواهد شد.
شنیده می شود دلیل پخش نشدن گفت و گوی امیر آقایی ، نقص فنی نیست بلکه به سریال آقازاده بر می گردد. بر اساس شنیده ها ، برخی مدیران ارشد تلویزیون با پخش این گفت و گو آن هم در زمانی که سریال آقازده در حال توزیع است، مخالفت کرده اند.
امیر آقایی در گفت و گوی خود با مهران مدیری درباره این سریال و پدیده آقازادگی صحبت کرده است و احتمالا نگرانی مدیران سیما به همین بخش بر می گردد.
سانسور خندوانه
خندوانه هم اوضاعی مشابه دورهمی دارد، اما چون اینجا خبری از استندآپ کمدی مداوم نیست، اغلب ممیزیها مربوط به صحبتهای مهمان برنامه و یا طعنههای کنایهآمیز جناب خان است. البته تقریبا تمام شرکتکنندگان دو سری استعدادیابی خندانندهشو نیز از تیغ تیز سانسور در امان نبودند. در زمان پخش آن مسابقات در چارچوب خندوانه، شبی نبود که صحبتها و استندآپ کمدیهای شرکتکنندگان ناقص و ابتر نباشد. گاه حتی کار به جایی میرسید که از یک اجرای پانزده دقیقهای، هفت هشت دقیقه حذف میشد و مخاطب واقعا نمیدانست موضوع بحث چیست.
در کنار این موارد، ممیزی برای بانوانی که در خندوانه استندآپ کمدی اجرا میکردند و یا در مسابقات مختلف شرکت میکردند پیچیدهتر هم بود. ساره رشیدی از کمدینهای شرکتکننده در مسابقه و همچنین امیرمهدی ژوله و شقایق دهقان، چندین بار در رابطه با پوشش سفت و سخت بانوان در رسانه ملی صحبتهایی داشتهاند. برخی از برنامههای خندوانه نیز مانند دورهمی، به دلیل صحبتهای مهمان برنامه یا ممنوعالتصویر شدن ناگهانی هنرمند مذکور، هیچوقت روی آنتن نرفت!
سانسورهای برنامه نود
نود یکی از برندهای جذاب صدا و سیما بود که سالهای سال، تمام عاشقان فوتبال و حتی کسانی که علاقهای به این ورزش نداشتند را پای تلویزیون مینشاند. برگ برنده نود، خود عادل فردوسیپور به عنوان مجری برنامه بود. کسی که به دلیل شجاعت و صراحت بیان همواره بحثهای جسورانه و چالشی درباره پشت پرده فساد در فوتبال راه میانداخت و در کنار اینها همیشه حرفهایی هم برای گفتن درباره اتفاقات روز داشت. مهم نبود زلزله بیاید یا سیل، به مجلس شورای اسلامی حمله شود یا آتشسوزی در پلاسکو و مدرسه دخترانه اتفاق بیفتد. عادل فردوسیپور همیشه چند کلیپ آس در رابطه با موضوع مربوطه رو میکرد و بعد اتفاقات و حواشی فوتبال را بررسی میکرد.
سرانجام همین اعتراضات جسورانه او کار دستش داد و به دلیل اختلافاتی که بین او و مدیر شبکه سه و سایر مدیران تلویزیون ایجاد شد، برندی پرقدرت به نام «نود» برای همیشه از دوشنبههای شبکه سه حذف شد. گفتگوی عادل فردوسیپور با دکتر ظریف به مناسبت ویژهبرنامه شب یلدا از برنامههایی است که بطور کامل سانسور و از کنداکتور نود خارج شد تا بتوان این گفتوگو را یکی از مهمترین سانسورهای برنامه نود توسط تلویزیون نامید.
پایتخت
پایتخت را دیگر میتوان با فاصله موفقترین سریال دهه نود تلویزیون نامید و این موفقیت و پرمخاطب بودن، حتما با سانسورهایی نیز همراه بوده است. بارها پیش آمده در هر فصل از این سریال تعدادی از بازیگران اصلی به سانسورهای پایتخت اعتراض کردهاند و هر بار هم منتقدین معترض میشوند که ممیزی و سانسور در تلویزیون مقوله جدیدی نیست و عوامل این سریال با بزرگ جلوه دادن عباراتی چون سانسور پایتخت تلاش میکنند به بیشتر دیده شدن این سریال کمک کنند، وگرنه اگر عمیقا از ممیزی اثرشان ناراحتند چرا با صدا و سیما کار میکنند؟
سانسور های پایتخت
البته سریهای جدیدتر پایتخت از جمله دو فصل آخر با ممیزی بیشتری مواجه شدند. دو مورد از سانسورهای جنجالی این سریال مربوط به شوخی با فیلم تایتانیک در فصل پنج بود که اجازه پخش نگرفت و در فضای مجازی پخش شد. مورد دوم هم سانسور پایتخت 6 بود که احمد مهرانفر در پستی اینستاگرامی با انتشار فیلمنامه دو سکانس، از ممیزی گسترده در این سریال خبر داد. بهرحال پایتخت از جمله سریالهای محبوب تلویزیون است که با وجود حواشی زیاد هنوز مخاطبان و علاقهمندان بیشماری دارد و سیروس مقدم در مصاحبهای خبر از ساخت فصل هفتم آن داده است. باید دید دوباره پایتخت به تلویزیون برمیگردد یا شوخی با بهروز وثوقی و گوگوش آخرین سکانس این سریال ماندگار خواهد بود!
دیگر برنامه ها
دیگر برنامه ها
برنامههای تلویزیون تاکنون سانسورهای جنجالی زیادی به خود دیده است. از حذف کامل فرزاد حسنی از روی آنتن به دلیل مصاحبه متفاوت و تندش با سردار رادان در کوله پشتی تا ماجرای ممیزی آرم باشگاه آس رم در برنامه گزارش ورزشی! مسابقات ورزشی با حضور تماشاگران منشوری، برنامههای ترکیبی و تاکشوی بعضا ملتهب سیما همچون فرمول یک، ثریا و جهانآرا تا دلتان بخواهد سانسور به خود دیدهاند. آخرینش هم انتقادات تند امیرحسین رستمی در رابطه با شیوع کرونا روی آنتن شبکه یک و قطع ناگهانی تصویر و بیرون کردن او از استودیو فرمول یک بود که تعجب و بهت بسیاری از مخاطبان را به همراه داشت.
سریالهای تلویزیون هم هیچگاه از ممیزی در امان نبودهاند. سریال تا ثریا به کارگردانی سیروس مقدم که در آن یک زن صیغه مردی تنها میشد و دو نوجوان دختر و پسر فیلم با هم رابطه داشتند یا شبهای برره و در حاشیه مهران مدیری که اولی با توقف پخش و دومی با تغییر داستان روبهرو شده بود. سانسور زیرخاکی، یک مشت پر عقاب، ساعت شنی و بسیاری از سریالهای دیگر تلویزیون را هم اگر بخواهیم اینجا مرور کنیم از حوصله متن خارج است. به همین دلیل یادآوری و مرور آنها را به خودتان میسپاریم. شما کدام ممیزیهای جنجالی رسانه ملی را به خاطر دارید؟